De tweejaarlijkse Brederodelezing komt eraan!
Aangezien het dit jaar de 40ste sterfdag van Joke Smit is, één van de bekendste inwoners van Vianen uit de recente geschiedenis, konden wij u in de vorige Nieuwsbrief (april 2021, No. 2) met enige trots meedelen dat we Hedy d’Ancona bereid hebben gevonden de Brederodelezing dit jaar aan Joke Smit te wijden. Joke Smit bracht vanaf haar achtste jaar haar jeugd door in Vianen. Haar vader was hoofd van de Vrije School met den Bijbel voor L.O. en MULO. Na haar middelbare school studeerde ze Franse taal- en letterkunde aan de UvA en werd in 1955 lerares Frans.
In de jaren ’60 is Joke Smit werkzaam als journalist bij NRC en het Parool. Ook is zij redacteur van het literaire tijdschrift Tirade.
Geïnspireerd door ‘La deuxième sexe’ van Simone de Beauvoir, schrijft ze in 1967 haar artikel ‘Het onbehagen bij de vrouw’. Thema is de ervaring met het combineren van werken als journaliste en het onderhouden van een gezin.
Hiermee luidde Joke Smit de Tweede feministische golf in, met als thema’s: het huisvrouwensyndroom, de economische zelfstandigheid van vrouwen, een gelijkwaardige positie in de maatschappij en seksuele bevrijding. In aansluiting op het artikel richt ze, samen met Hedy d’Ancona, de feministische actiegroep Man Vrouw Maatschappij op (MVM). Hoewel MVM hetfeminisme in eerste instantie zag als een emancipatiebeweging van zowel vrouwen als mannen, radicaliseert de beweging na verloop van tijd door de opkomst van groepen als Dolle Mina. In 1970 trekt Joke zich terug uit MVM, omdat ze zich niet kan vinden in de nieuwe opvattingen. In deze tijd is ze wel politiek actief, bijvoorbeeld als gemeenteraadslid voor de PvdA in Amsterdam. In de jaren ’70 schrijft ze een groot aantal artikelen op het gebied van vrouwenzaken in politiek, vrouwenrechten, emancipatie van lesbische vrouwen en onderwijs voor meisjes en vrouwen. Ook nam zij in deze tijd zitting in vele raden en commissies.
In 1980 krijgt Joke Smit de diagnose borstkanker, waaraan zij, 48 jaar oud, in 1981 overlijdt. Veel prijzen en straten, uiteraard ook in Vianen, zijn naar haar vernoemd. De Joke Smit Prijs is een regeringsprijs die uitgereikt wordt aan groepen , personen en instanties die een fundamentele bijdrage leveren aan de verbetering van de positie van vrouwen in Nederland.
Op Joke Smits grafsteen staat:
‘zusters, weest moedig, scherpzinnig, eendrachtig’.
Hedy d’Ancona richtte in 1968 samen met Joke Smit, zoals eerder gezegd, Man Vrouw Maatschappij op.
Daarnaast is zij een van de oprichters van het feministisch maandblad Opzij, waarvan ze in de jaren ’70 hoofdredactrice was. Hedy d’Ancona, inmiddels 83 jaar jong, heeft een imposante staat van dienst: lid van de Eerste Kamer, staatssecretaris sociale zaken in het kabinet- van Agt II, lid van het Europees Parlement, minister in het kabinet-Lubbers III.
Een uitspraak van haar is: ‘ambitie en passie gaan niet met pensioen’, hetgeen ze praktiseert door haar vele dagelijkse activiteiten, zoals functies binnen de Studiekringen 50 Plus, Steuncomité Israëlische Vredes- en Mensenrechten Organisaties en haar ambassadeurswerk voor de Stichting B!ink, die zich bezighoudt met het leed van kinderen in niet- westerse landen.
‘Blijf verontwaardigd over bepaalde zaken die in onze maatschappij nog steeds gebeuren. Hou nooit je mond, dat is slecht voor je innerlijk. Blijf strijdbaar en betrokken’, zei Hedy d’Ancona nog niet zo lang geleden en hoe actueel zijn deze woorden in ons huidige politiek maatschappelijke landschap.
Joke Smit typeerde zichzelf in de woelige jaren ’60 en ’70, enigszins chargerend, als een ‘ontaarde
moeder’, een ‘koolviswijf’ en een ‘praktiserend nudist’. Hedy d’Ancona zal ongetwijfeld de enorme betekenis die Joke Smit had voor de bevrijding van de vrouw in Nederland, toen en nu, op een indringende manier aan de orde stellen.
Het wordt een hele mooie Brederodelezing!
Ralf Krämer
‘Corona’ heeft ons nog steeds in de greep, waardoor de Brederodelezing, deze keer in de Grote Kerk, helaas maar door 30 personen bezocht kan worden. Vanwege deze beperking kunnen zich alleen leden van de Historische Vereniging opgeven. Er is dus helaas geen plek voor introducés en niet-leden.
Echter, ook als u geen plek kunt veroveren in de Grote Kerk, kunt de lezing toch op afstand meemaken. De Brederodelezing wordt namelijk gestreamd, waardoor u thuis de lezing kunt volgen.
De lezing vindt plaats in de Grote Kerk. Op zaterdag 5 juni. Aanvang 11.00 uur tot 12.30 uur.
De kerk is vanaf 10.45 uur open.
U kunt zich vanaf maandag 10 mei – 11.00 uur opgeven via het e-mailadres van het secretariaat
secretariaat@landvanbrederode.nl
Op volgorde van binnenkomst wordt de deelnemerslijst gemaakt. Bij overschrijding wordt u op de wachtlijst gezet. Als de coronamaatregelen voor 5 juni worden verruimd, worden de mensen van de wachtlijst benaderd.
Wij zullen te zijner tijd de link voor de digitale stream toesturen.
U ontvangt vaker dan voorheen een Nieuwsbrief in uw digitale brievenbus. Dat is fijn, want zo kunnen wij u beter op de hoogte houden. Zeker in tijden van corona is dat een mooi communicatiemiddel. Het rondbrengen van nieuwsbrieven voor mensen die geen e-mailadres hebben is redelijk arbeidsintensief. Daarnaast zijn de kosten voor het verzenden van het magazine en het uitprinten van de nieuwsbrieven (voor leden die geen e-mailadres opgeven) ook behoorlijk aan het oplopen.
Wij hebben daarom de volgende maatregelen genomen:
Voor de leden zonder e-mailadres geldt dat wij niet langer een papieren versie bezorgen c.q. per post versturen.
Aan deze leden wordt verzocht een e-mailadres van familie of kennissen door te geven voor de communicatie. Deze familie kan desgewenst ook een print voor u maken. Ook is het mogelijk de Nieuwsbrief op de website te bekijken.
Kosten leden buiten Vianen
Voor de leden die buiten Vianen wonen wordt een kleine bijdrage gevraagd voor de verzending van het magazine. Dit betreft een bedrag van € 5,00 per jaar en zal ingaan op 1 januari 2022.
U bent natuurlijk vrij om ook voor dit jaar alvast een bijdrage te leveren.
Algemeen overzicht van de excursies en lezingen in 2021 en 2022.
5 juni - Brederodelezing. Verzorgd door Hedy d’Ancona.
25 augustus - Algemene ledenvergadering, gevolgd door: Lezing verzorgd door Kees Tukker.
18 september - Kleine excursie naar Nieuwpoort bij Ameide.
6 oktober - Lezing verzorgd door Bas van Wiggen.
23 oktober - Excursie naar Den Bosch en Kamp Vugh
BOOGBRUG OVER DE LEK
In Nieuwsbrief no. 1 berichtten wij u dat er in augustus een fiets- wandeltocht georganiseerd zou worden door Rijkswaterstaat en de musea van Vianen en Vreeswijk.
Helaas kan dit niet doorgaan, omdat de aanbouw aan de Nieuwegeinse kant al weg is.
Er zijn plannen om voor het begin van de zomervakantie een tentoonstelling op de Lekdijk aan zowel Viaanse als Nieuwegeinse kant te organiseren. Ook heeft men plannen om op de dag van de afbouw - september - samen met de aannemer leuke activiteiten te organiseren.
Het zijn plannen – zodra meer bekend is, zullen de musea ons op de hoogte stellen.
Graag wijzen wij u op de website van de Stichting Hof van Brederode.
https://hofvanbrederodevianen.nl/
Stichting Hof van Brederode Vianen, zet zich in voor de reconstructie van de tuin van het voormalige kasteel Batestein. Vanuit tuin historisch oogpunt was deze tuin in de 17e eeuw, tezamen met de tuinen van het stadhouderlijk hof, toonaangevend. Op overzichtelijke wijze wordt informatie over de doelstellingen van de stichting, historische achtergrondinformatie maar ook het ontwerp van de tuin belicht.
Regelmatig worden vanuit het land vragen gesteld aan de vereniging. Wij hopen dat u, als lid van de vereniging ons kan helpen om deze vragen te beantwoorden.
Samen weten wij meer !
Wij zullen daarom deze vragen in de Nieuwsbrieven gaan opnemen.
Onderstaand verzoek bereikte ons afgelopen week:
Ik schrijf momenteel, samen met een collega-auteur, aan een boek over de onderduikgeschiedenis van de joodse familie Hecht, vader Hugo, moeder Mally en 3 kinderen. De kinderen waren op verschillende plekken ondergebracht, maar niet samen met de ouders. Nadat deze waren ondergedoken in Rumpt en Rhenoy, moesten ze opnieuw een schuilplaats vinden. Die vonden zij, eerst bij een kappersgezin in Everdingen, later op een boerderij nabij Vianen.
Hieronder treft u de originele tekst aan die de moeder, Mally Hecht, na de oorlog schreef. We weten intussen heel veel van Rumpt. Rhenoy is nog in onderzoek. Op basis van de tekst hieronder zouden we heel graag meer willen weten over dit kappersgezin in Everdingen.
We kunnen ons voorstellen dat het uitvinden van die boerderij bijzonder lastig is, zeker als we naar de korte tekst hierover kijken. Mogelijk dat de naam Hert een aanknopingspunt biedt, al is het heel goed mogelijk dat deze om veiligheidsredenen gefingeerd was. Voor de beeldvorming en de context is het ook belangrijk om meer te weten te komen over onderduikadressen op het platteland rondom Vianen.
Hopelijk kunt u ons meer vertellen. In ieder geval alvast hartelijk dank.
Teksten
Hun adres in Everdingen: een kapper, zijn vrouw en hun beide kinderen, een jongen en een meisje. [Namen uitzoeken]. De kapperszaak ging heel slecht en de familie was zo arm, dat zij hun elektriciteitsrekening niet konden betalen. Deze mensen namen het echtpaar Hecht graag op. Mally en Hugo hebben, zoals overal, voor iedere dag dat zij ondergedoken waren, betaald. Zonder betaling konden ze de onderduikers natuurlijk ook niet houden: de meesten die ze opnamen waren arme lieden. Het jonge echtpaar woonde in een achterkamer: een bed, enige stoelen en een tafel, een kast. Zij hadden een linoleumvloer. Mally wilde hem reinigen, maar de vrouw van de kapper gaf haar te verstaan, dat het in Holland niet gebruikelijk was om een linoleumvloer met water schoon te maken. Mally heeft toegegeven - zij het met een bezwaard hart: de Hechten waren erg aan reinheid gewend. Mally en Hugo hebben zich bij dergelijke gelegenheden altijd aangepast. Zij wilden geen strijd met die mensen. En voor alles: zij wilden overleven.
[…] Het eten bij de kapper in Everdingen: bij de aardappelen kregen zij alleen maar een bruinachtige saus zonder een kruimeltje vet. De kapper zei op een dag bij het middageten: "Een klant vertelde mij zojuist: “In het dorp komen erg veel Duitsers - ook nu nog." Hugo werd lijkbleek. Hij sprong op, heftig, zijn stoel viel om, en liep naar buiten.
[…] De kapper had ongeveer twintig konijnen voor de slacht. 's Nachts werden er altijd weer dieren gestolen. "Ik ben alweer konijnen kwijtgeraakt," zei de man op een morgen heel treurig. Hugo zei daarop: "Weet je wat, we installeren wat: een touw vanaf het hok naar de keuken, goed onzichtbaar verstopt met een bel eraan in de keuken. Daarna zaten ze elke avond gespannen in de keuken te luisteren of de bel luidde. Geen geluid; avond na avond.
[…] Daarbij kwam ten slotte in juli 1944 nog het volgende: Mally had de kapper vaak op de fiets begeleid naar Beesd, om levensmiddelen te halen, overal heen, ze voelde zich zeker. Maar op een dag kwam zij lijkbleek naar huis: "Hugo, ik ben herkend." "Mally, nu is het uit. Het is genoeg," zei Hugo daarop energiek. "Ik ga eropuit. En of dat gevaarlijk is of niet, dat blijft mij egaal." "Wees voorzichtig Hugo! Kom heelhuids terug," bezwoer Mally de geliefde man. Hugo nam de fiets en reed naar een kennis in het naburige dorp Hagestein. Zij fietsten met z'n tweeën rond om naar een nieuw verblijf voor de familie Hecht te zoeken, en in de buurt van Vianen ontdekten zij de boerderij van Hert*, [Naam etc.uitzoeken] die Hugo meteen beviel. "Mally, daar gaan we heen, nu onmiddellijk." Hun kennis bracht hen met zijn auto naar de hoeve. De familie Hert ontving Mally en Hugo heel vriendelijk en onthaalde hen op aardappels in botersaus, een salade en als nagerecht havermoutpudding. Een echte maaltijd na al die maanden! Deze maaltijd zouden zij nooit vergeten. Mally en Hugo hebben rustig geslapen deze nacht.
Mocht u adviezen of antwoorden hebben op deze vragen dan graag een reactie naar het secretariaat:
Snel naar
U bevindt zich hier: